Čuveni Azir Pelivanović zaslužan je za prvi sladoled na kugle u Srbiji, a ledena poslastica se u Pelivanu i dan danas priprema po njegovom tajnom receptu.

Najstarija poslastičarnica u Beogradu, a i na Balkanu, proslavila je nedavno neverovatnih 170 godina poslovanja. Osnovana 1851. godine, preživela je i Obrenoviće i Karađorđeviće, Prvi i Drugi svetski rat, a delila je i sve ostale nedaće ovog trusnog područja.

Smešten u Bulevaru kralja Aleksandra, nedaleko od Skupštine Srbije i Glavne pošte, Pelivan privlači svoje goste čuvenim sladoledom i još čuvenijom bozom. Vole mušterije i stare oprobane tulumbe, kadaife, baklave, alvu, šampite i krempite, ali i moderne poslastice – tiramisu, čiz kejk, plazma kocke…

Sve je počelo kada je rvač Mustafa Pelivanović odlučio da novac od nagrade sa sportskog takmičenja uloži u otvaranje poslastičarnice i to u srcu grada, na Trgu republike. Iako bi mnogi pomislili da je ime Pelivan od prezimena osnivača, ipak, priča je drugačija – pelivani su rvači koji nastupaju goli do pojasa u posebnim kožnim čakširama zvanim kispet, namazani uljem – što jača i štiti kožu, a otežava hvatanje. Danas je pelivan sinonim za poslastičarnice.
Posao se lepo razvijao punih 90 godina sve do bombardovanja Beograda 6. aprila 1941. godine, kada je objekat sravljen sa zemljom. Ipak, posle samo nekoliko meseci, otvorena je nova radnja u Bulevaru kralja Aleksandra, gde se poslastičarnica i dan-danas nalazi.
Gosti poslastičarnice tokom svih ovih godina bili su mnogobrojni sportisti, muzičari, glumci… Pisac Ivo Andrić ih pominje u knjizi „Znakovi pored puta“.

Čaršija priča da je Den Tana ovde dolazio sa tri godine. Postoji anegdota da se, kao redovan gost, legendarni glumac Bata Stojković ljutio kad neko želi preko reda, pa ga je vraćao nazad. Ljubitelj Pelivana je i čuveni pijanista Ivo Pogorelić.
Posao se prenosio sa kolena na koleno, a danas poslastičarnicu vodi peta generacija – braća Bare, Suhaiba i Mussaba, koji čuvaju tradiciju i uz svaku kuglu sladoleda ili baklavu serviraju i deo istorije Beograda.

Sladoled na kugle

Prva asocijacija na Pelivan jeste sladoled koji se i dalje pravi po strogo čuvanoj recepturi Azira Pelivanovića. Azir je zaslužan i za to što je prvi put u Srbiji uveden sladoled na kugle. U njegovo vreme, sladoled se prodavao u velikim količinama. Majstore su zvali “bacači kugli”, jer su mogli da sa velike udaljenosti ubace kugle u kornete. Nekada se dnevno prodavalo i po pola tone sladoleda.

Preteča keteringa

Mustafin unuk, pomenuti Azir Pelivanović, bio je u službi kralja Petra Prvog Oslobodioca, koji je često, prema predanju, zalazio u njegovu radnju da ruča ili su mu iz njegove kuhinje donosili alvu.