Srpska akademija nauka i umetnosti u 2021. obeležava godinu Jovana Dučića povodom 150. godišnjice njegovog rođenja. Jubilej, uz svečanu akademiju i naučni skup, prati izložba Jovan Dučić – Tragnje za novim akademika Zlate Bojović.
Dučić pripada redu najznačajnijih književnih stvaralaca nove srpske književnosti čijoj je opštoj vrednosti svojom poezijom i prozom umnogome doprineo, u kojoj je ostavio dubok trag, a njegovo je delo izvršilo veliki uticaj na niz generacija srpskih pesnika XX veka.
Odavno je poneo titulu „kneza srpskih pesnika“ i tokom celog stvaralačkog puta branio je svojim delom, samokritičnošću, visokim estetskim merilima, i, ponajviše, potpunom predanošću traženju puta do savršenstva.
Ceo Dučićev život, mnogostrano bogat i ispunjen iskušenjima i iskustvima – od školovanja u rodnom Trebinju, Mostaru, Sarajevu, Somboru, preko učiteljevanja u Bijeljini, Žitomisliću, Mostaru, preko studija u Ženevi i Parizu, učestvovanju u kulturnom životu Beograda, sticanju uspešne diplomatske karijere tokom više od tri decenije, koja ga je odvela u velike kulturne centre Evrope, kojih je bio dostojan, do priznanja koja je dobijao, a izbor za člana Srpske kraljevske akademije smatrao najvišim – bio je, u osnovi, u senci posvećenosti stvaranju i dosezanju savršenstva.
I njegov lični, često burni život, ispunjen radostima, greškama, neostvarenim željama i razočaranjima, nosio je beleg njegovih težnji ka savršenstvu. Taj beleg su ponela i sva impresivna svedočanstva sa mnogih putovanja, koja su bila njegova strast i izvor književnih inspiracija i zadovoljstava.
Jovana Dučića i sve što je stvarao podjednako je obeležila za ceo život i njegova neprekinuta veza sa postojbinom, posebno sa rodnim Trebinjem, u kome je proveo samo rane godine života do završetka osnovne škole, i sa korenima svoga roda. Ta se nevidljiva veza jasno i nedvosmisleno prepoznaje u nedosanjanoj imaginaciji o baroknom pretku Duki – Vladislaviću Raguzinskom i u snovima u kojima, nekada hiljadama kilometara udaljen razmišlja „gledajući” sa „Leutara” na ljudske duše i sudbine, na Hercegovinu, na dubrovačko more, na mnoge prijatelje, među kojima su toliki pisci, njegovi savremenici, sa kojima u pismima deli i živi život postojbine, i u kojima je ispisao čitavu svoju biografiju. Valjda je ta veza bila i najsnažniji temelj njegovog bezrezervnog rodoljublja, koje je često skupo plaćao, i koje je bilo od rane mladosti do kraja života jedno od simbola njegove ličnosti.
Taj Dučić, prolazeći dugi put, ostavljao je trajne tragove, od prve zbirke pesama – Pjesme, štampanih u Mostaru 1901. godine, koje su morale predstavljati najveću ličnu književnu radost, preko beogradskih izdanja dveju zbirki pesama Pesama i Plavih legendi iz 1908, Pesama iz 1911, preko više stotina pesama i ciklusa pesama štampanih u književnom listovima i časopisima, eseja i mišljenja o delima svojih književnih savremenika, o filozofskim temama, o umetnosti, preko putopisa, prevoda omiljenih stranih pesnika i napisa o njima (Puškina, Mickjeviča i drugih), političkih članaka, a sve se slivalo u Sabrana dela, do Lirike objavljene na dan piščeve smrti.
Izložba Jovan Dučić – traganje za novim prikazuje ovog uglednog člana Akademije kao književnika, diplomatu i zadužbinara. Ona prati Dučićeva traganja za stilom i formom u književnosti, načinima da svoj narod afirmiše u okvirima evropske tradicije i naporima da „milo Trebinje” učini centrom kulture.
Prvi odeljak sadrži hronologiju života i rada, u kome je stavljen poseban naglasak na nove biografske pojedinosti koje do sada ili nisu bile dovoljno istaknute, ili nisu bile istražene i poznate u literaturi. Drugi odeljak je posvećen Dučićevim boravcima u Beogradu, koji je postao njegov grad od kada je, posle završenih studija u Ženevi, stupio u službu, u Ministarstvo inostranih dela Kraljevine Srbije, što je i ostao do poslednjih godina života. Treći odeljak u celini predstavlja Dučića u okviru Srpske kraljevske akademije izlaganjem originalnih dokumenata.
Predstavljanje književnog rada (tri odeljka) najznačajniji je i najsadržajniji deo izložbe. Građa za ove odeljke dobijena je od većeg broja biblioteka i arhiva (iz Trebinja, Narodne biblioteke Srbije, arhiva i biblioteke SANU, iz privatnih kolekcija itd.) Predstavljena su, prvi put, sva prva izdanja njegovih dela (neke od tih knjiga predstavljaju velike retkosti). Izložen je prvi put veliki broj autografa: pesama, delova rukopisa iz proznih dela – „Blaga cara Radovana”,„Jutra sa Leutara”, iz putopisne proze „Gradova i himera”, građe za monografiju o Savi Vladislaviću Raguzinskom – prepiske sa poznatim ličnostima. Izloženi su časopisi s kraja XIX i početka XX veka, u kojima su prvi put objavljene najpoznatije , antologijske Dučićeve pesme, originalni primerci listova koji su izlazili u emigraciji, prevodi Dučićeve poezije, strane knjige i napisi u njima i Dučiću.
Dučićeve putopise prati odgovarajući bogati izvorni foto-materijal.
Posebno mesto imaju Dučićevi „saputnici”, predstavljeni knjigama sa posvetama Dučiću (Andrić, Ćopić, Veljko Petrović, Kašanin, Isidora Sekulić i dr.) koji su bili važan deo Dučićevog života.
Osmi odeljak je posvećen Trebinju.
Za ovu izložbu snimljen je film koji dočarava Dučićevo Trebinje predstavljajući sve znamenitosti u gradu za koje je zaslužan Dučić (spomenike koji su podignuti njegovom zaslugom, pre svega spomenik Njegošu), ostatak njegove rodne kuće, kao i Gračanicu, njegovo večno prebivalište. Film će se prikazivati tokom čitavog trajanja izložbe. Pored toga, u Galeriji SANU su postavljeni uređaji koji omogućavaju da se slušaju snimci Dučićeve poezije.
Izložba se održava u Galeriji SANU – Kneza Mihaila 35 u Beogradu i traje do 7. novembra 2021. godine.
